Είμασταν στην Λεωφόρο- Κορίνθου, γυρνώντας από διακοπές στην μεσσηνιακή Μάνη όταν η οκτάχρονη κόρη μου είδε την θεόρατη πινακίδα που εγώ επέλεγα να αγνοώ. «Μαμά τι είναι η ‘Χρυσή Αυγή;’». Τα παιδιά κάνουν τις πιο καίριες ερωτήσεις όταν ξέρουν ότι είσαι λιγότερο ετοιμοπόλεμος. Ερωτήσεις για τον θάνατο, τον Θεό, την πολιτική, το σεξ εκσφενδονίζονται Κυριακή πρωί όταν ετοιμάζεσαι να ρουφήξεις την πρώτη γουλιά ζεστού καφέ, καθημερινές τη στιγμή που τα βάζεις για ύπνο και ονειρεύεσαι πότε θα καταρρεύσεις στον καναπέ, στη μέση ενός παιδικού πάρτυ ενώ σερβίρεις τη δεύτερη μπάλα παγωτό φυστίκι. Αυτή τη φορά ένιωσα ότι μάλλον μέσα μου προετοιμαζόμουν καιρό. «Κάποιοι που νομίζουν ότι οι Ελληνες είμαστε οι καλύτεροι από όλους» τής απάντησα. Ευτυχώς η θέση του συνοδηγού με κρατούσε ασφαλή από το σκληρό παιδικό της βλέμμα.
Δεν ήξερα πώς να συνεχίσω. Με έσωσε ένα παιδικό βιβλίο. Της το είχε κάνει δώρο προ καιρού ένας φίλος μας. Ηταν η αληθινή ιστορία της Ρόζας Παρκς (της μαύρης στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα που εν έτει 1955 αρνήθηκε να σηκωθεί και να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό), προσαρμοσμένη βεβαίως για παιδιά. Εγώ ομολογώ ότι δεν θα της το αγόραζα. Θα το έκρινα εξαιρετικά περίπλοκο για την ηλικία της. Και όμως και η ίδια και ο πεντάχρονος αδελφός της έδειξαν να κατανοούν πλήρως τα συστατικά αυτού που απλά και συνοπτικά τούς εξήγησα ότι είναι ο ρατσισμός. Για πρώτη φορά ανακινήθηκαν μέσα τους έννοιες όπως «αξιοπρέπεια», «διακρίσεις», «δουλεία», για πρώτη φορά άκουσαν το όνομα «Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ».
Ανέσυρα λοιπόν την ιστορία της Ρόζας Παρκς. «Θυμάσαι που σου είχα πει τι είναι ο ρατσισμός;» «Ναι». Να μην πιστέψεις ποτέ κάποιον που θα έρθει να σου πει ότι είσαι είσαι καλύτερη από τους άλλους μόνο και μόνο επειδή είσαι ελληνίδα, λευκή ή επειδή έχεις πράσινα μάτια. Ή ότι κάποιος είναι χειρότερος από σένα μόνο και μόνο επειδή είναι μαύρος ή Αλβανός ή έχει σχιστά μάτια». Σιωπή από το πίσω κάθισμα. Αναρωτήθηκα αν το είχα παρακάνει στην κατήχηση όταν άκουσα μια σταθερή φωνή: «Μην ανησυχείς μαμά, αν έρθει κανείς και μου πει κάτι τέτοιο θα του πω ότι η νταντά μου ήταν Αλβανή ». Η κοπέλα που την πρόσεχε επί επτά χρόνια ήταν όντως Αλβανή και η απώλειά της (γύρισε αναγκαστικά πίσω στην πατρίδα της πριν από λίγους μήνες) έχει σημαδέψει τη μικρή. Ηξερα ότι δεν χρειαζόταν να της πω τίποτε άλλο. Τουλάχιστον για την ώρα. Η Ρόζα είχε κάνει τη δουλειά της. Όταν φτάσαμε στο σπίτι, η κόρη μου έτρεξε και άνοιξε ένα βιβλίο που έχει το «σ’ αγαπώ» σε 185 γλώσσες. Αντέγραψε το αλβανικό («te dua») σε ένα ανορθόγραφο γράμμα ευγνωμοσύνης προς τη γυναίκα που τη μεγάλωσε σαν δικό της παιδί. Γράμμα για τα Τίρανα από μια Αθήνα που δεν είναι μόνο ξενοφοβική.
Επιλέγω τρία βιβλία που μπορούν να βοηθήσουν να εξηγήσεις στα παιδιά τι εστί ρατσισμός.
• «Το λεωφορείο της Ρόζας», Fabrizio Silei- Maurizio A.C.Quarello, εκδ. Κόκκινο
• «Ο μαύρος Κότσυφας κι ο άσπρος Γλάρος», Κίτυ Κρόουθερ, εκδ. Σύγχρονοι ορίζοντες
• «Η τελευταία μαύρη γάτα», Ευγένιος Τριβιζάς, εκδ. Μεταίχμιο
• «Σ΄αγαπώ σε 185 γλώσσες», εκδ. Περίπλους
Γράφει η Mamma μία *
*Μια μαμά που βλέπει, σημειώνει, αναζητά
ifeelkid team – babu radio
